SAGNFRÆÐINGAR TALA UM NATÓ OG 30. MARS 1949
Morgunblaðið er í miklu hátíðarskapi þessa dagana. Tilefnið talið vera ærið, NATÓ 75 ára.

Varðberg fengið til að fræða og upplýsa

Til þess að aðstoða ríkisstjórnina við hátíðahöldin hefur verið gerður samstarfssamningur við Varðberg, helsta stuðningsfélag NATÓ hér á landi til áratuga og snýr samstarfið að “kynn­ingu og fræðslu á sviði ör­ygg­is- og varn­ar­mála, í tengsl­um við 75 ára af­mæli stofn­sátt­mála Atlants­hafs­banda­lags­ins.”
Í tilkynningu á vef Stjórnarráðsins segir að samstarf utanríkisráðuneytisins við Varðberg hafi alltaf verið með miklum ágætum og “stuðlað að upp­lýstri umræðu og fræðslu um ör­ygg­is- og varn­ar­mál í gegn­um tíðina. Það er mik­il­vægt að efla upp­lýsta umræðu um gildi banda­lags­ins á þess­um tíma­mót­um… “ (Mbl., 27. mars).


Sagnfræðingur kallaður til vitnis um “breytta ásýnd” NATÓ

Þessi tímamót sem utanríkisráðuneytið vísar til voru síðan til umfjöllunar í Dagmálum Morgunblaðsins og í blaðinu sjálfu, hinn fjórða apríl, á sjálfan afmælisdaginn.

Þar var rætt við Guðna Th. Jóhannesson, forseta Íslands, sem í þessu viðtali var aðallega sagnfræðingur því þannig var hann kynntur til sögunnar.

Og sagnfræðingurinn, Guðni Th. Jóhannesson, rakti sögu NATÓ og skýrði síðan út það sem þeir Bjarni utanríkisráðherra kalla tímamót í sögu bandalagsins, það er að segja “inn­rás Rúss­lands­hers í Úkraínu”. Þá hafi orðið al­gjör kafla­skil “sem sjá­ist hvað best í því að Finn­ar og Sví­ar hafi ákveðið að ör­yggi ríkj­anna sé best tryggt með aðild að banda­lag­inu.” Segi Guðni “það risa­stórt skref í sögu þess­ara ríkja.”

Og enn hefur blaðið eftir Guðna að stuðningur Íslend­inga við aðild að NATO hafi sjald­an eða aldrei verið meiri og vitnar blaðamaður síðan beint í orð hans: „Aðild Finna og Svía hef­ur breytt ásýnd banda­lags­ins stór­kost­lega að þessu leyti hér á þess­um hluta jarðkringl­unn­ar.“

Aðsúgur að Alþingi og grjótkast

Í Dagmálsviðtalinu sem Morgunblaðið rekur síðan fjallar Guðni Jóhannesson um 30. mars 1949 og segir m.a.:

“Aðsúg­ur var gerður að Alþingi og hörð átök urðu á Aust­ur­velli þar sem m.a. tára­gasi var beitt og aðild Íslands svo samþykkt und­ir grjót­kasti í mikl­um darraðardansi 30. mars 1949. Guðni seg­ir að þá nótt og þar á eft­ir hafi menn staðið vörð um heim­ili Bjarna Bene­dikts­son­ar eldri, þáver­andi ut­an­rík­is­ráðherra, og Ólafs Thors, for­manns Sjálf­stæðis­flokks­ins. Þá rifjar hann upp að leyfi hafi feng­ist til hler­ana á sím­um þeirra sem þóttu ógna ör­yggi rík­is­ins til þess að ganga úr skugga um að menn hefðu ekki vald­arán í hyggju eða eitt­hvað slíkt. Guðni seg­ir hit­ann í mönn­um hafa að hluta helg­ast af kröf­unni um þjóðar­at­kvæði. Frek­ar en að Alþingi af­greiddi viðamikið mál af þessu tagi með einni lít­illi þings­álykt­un skyldi þjóðin eiga síðasta orðið.”


Svo eru til aðrir sagnfræðingar

Ekki er neinu logið hér. En til eru þeir sagnfræðingar sem myndu hafa lagt áherslu á ýmsa aðra þætti sem aftur hefðu gefið allt aðra mynd en þá sem þrenningin, Morgunblaðið, Bjarni og Guðni draga upp.
Það er til dæmis mikil einföldun á sögu NATÓ á síðari árum að staðnæmast við innrás Rússa í Úkraínu án þess að fjalla um grundvallarbreytinar á áherslum bandalagsins, útþenslu til austurs, kröfum um aukna vígvæðingu og íhlutun bandalagsins utan þess svæðis sem aðildarríkin taka til – allt óháð hernaði Rússa í Úkraínu.

Breytt ásýnd Norðurlandanna

Guðni segir að innganga Svía og Finna í NATÓ sé “risa­stórt skref í sögu þess­ara ríkja,” og að þetta skref “hafi breytt ásýnd banda­lags­ins stór­kost­lega að þessu leyti hér á þess­um hluta jarðkringl­unn­ar.“
En hér skortir á að botnað sé með mun víðari skírskotun til að fá heillega mynd. Þannig myndi sá sagnfræðingur sem þetta skrifar vilja velta því fyrir sér á hvern hátt innganga einkum Svía sé “risastórt skref”. Í Svíþjóð er nefnilega að vakna umræða um þessi efni þegar það nú rennur upp fyrir mönnum að samhliða inngöngunni í NATÓ er bandaríski herinn að fá aðstöðu fyrir hertól sín víðs vegar um Svíþjóð í ætt við það sem Danir og Norðmenn eru einnig að heimila, opna lönd sín fyrir hernaðarumsvifum Bandarikjamanna í á þann hátt sem aldrei hefur verið áður. Í þessu samhengi má spyrja hvort það sé aðeins ásýnd NATÓ sem sé að taka breytingum, hvort ásýnd Norðurlandanna sé ekki eining að gera það og að Ísland sé þar engin undatekning þótt Svíþjóð sé augljósasta dæmið. Víða á þeirri sömu jarðarkringlu og hér hefur verið nefnd er horft til Norðurlandanna í forundran yfir fylgispekt þeirra við hernaðaröflin, skort á sjálfstæði og sjálfsvirðingu. Þykir mörgum sú ásýndarbreyting dramtísk en á sllt annan hátt en rakið var í afmlisumfjöllun Morgunblaðsins.

Hvítliðar, fangelsisdómar og svipting kjörgengis og kosningaréttar

Varðandi mótmælin á Austurvelli 30. mars 1949 þá þykir mér undarlegt af hálfu sagnfræðings og fjölmiðils, sem vill láta taka sig alvarlega, að láta ósagt um hvítliðana sem réðust á mótmælendur á Austurvelli og síðan réttarhöldin í kjölfarið þar sem tuttugu einstaklingar voru dæmdir til fangelsisvistar og átta af þeim sviptir kjörgengi og kosningarétti, nokkuð sem var ekki leiðrétt fyrr en árið 1957. Guðni víkur að hlerunum sem beitt var “til þess að ganga úr skugga um að menn hefðu ekki vald­arán í hyggju eða eitt­hvað slíkt.”
Þeir sem létu mynda pólitíska ofbeldissveit til að berja á mótmælendum, nýttu sér tök sín á ríkisvaldinu til að fá þá dæmda suma hverja til fangelsvistar og svipta kosningarétti og kjörgengi, hleruðu síðan forsvarsfólk úr verkalýðshreyfingu og stjórnmálum “til þess að ganga úr skugga um að menn hefðu ekki vald­arán í hyggju eða eitt­hvað slíkt.” Eitthvað mikið vantar hér inn í til að fá raunsanna og sanngjarna mynd af þessum atburðum.

Tvær andstæðar fylkingar

Án þess að hafa þessa mynd skýra fyrir hugskotssjónum skilja menn illa það sem á eftir kom því eftir þassa atburði má heita að þjóðin hafi verið klofin í tvær fylkingar og til urðu samtök sem þessar tvær fylkingar samsömuðu sér við, annars vegar Samtök hernámsandstæðinga, síðar herstöðvarandstæðinga, og nú Samtök hernaðarandstæðinga og hins vegar Varðberg, samtök um vestræna samvinnu og alþjóðamál.
Báðar þessar hreyfingar eru vissulega til en þurfa að hafa mismikið fyrir lífinu.

Ríkisstjórnin styrkir Varðberg með fjármunum okkar allra!

En áður en sá sagnfræðingur sem hér skrifar lýkur máli sínu leyfir hann sér að mótmæla því að sitt skattfé til ríkisins verði látið renna til Varðbergs – samtaka með NATÓ merkið á bréfshaus sínum – enda algerlega ósammála því að þau samtök hafi “stuðlað að upp­lýstri umræðu og fræðslu um ör­ygg­is- og varn­ar­mál í gegn­um tíðina”.

Sjá, Nató við Rauða borðið

Sjá, Vilja úrögn úr NATÓ