Tónatröð, París og þétting byggðar (w. English translation)

2. júlí, 2021 Valtýr Kári Daníelsson

Nú hefur fyrirhuguð uppbygging Tónatraðar á Akureyri verið talsvert í umræðunni. Fyrir þá sem ekki vita er Tónatröð gata sem kvíslast í suður út frá Spítalavegi. Göturnar liggja í brekku og eru hluti af innbæ Akureyrar. Innbærinn er elsta hverfi Akureyrar ásamt Oddeyrinni og miðbænum og eru flest hús þar frá fyrstu áratugum 20. aldar og jafnvel fyrr, meðal annars elsta hús bæjarins, Laxdalshús, sem var byggt árið 1795. Hverfið hefur rómantískan brag, enda voru mörg hús í hverfinu forsmíðuð í Noregi í sveitser stíl og seinni heimagerð hús í hverfinu hafa allavega að einhverju leyti reynt að herma eftir þeim stíl. Vegna þessa einstaka brags er hverfismyndin vernduð samkvæmt aðalskipulagi. Í hverfinu eru líka ýmsir illa nýttir reitir sem hægt væri að byggja á til að þétta byggð, og hafa fimm lóðir á Tónatröð verið skipulagðar til þess. Til viðmiðs þá hefur Akureyri í kringum 1.800 íbúa á ferkílómetra, en þröskuldurinn til að byggð sé ganganleg (þ.e. að helstu þjónustur geti verið innan göngufæris) er í það allra minnsta 3.000 íbúar á ferkílometra.

Það eru tveir meginþættir málsins sem hafa vakið sérstaka andstöðu bæjarbúa. Annar þátturinn er uppkast – í báðum skilningum – að uppbyggingunni frá SS Byggi sem gengur berlega á svig við tilskipanir aðalskipulags um að varðveita hverfisbrag, og laga um að varðveita sögulegar byggingar. Skipulagsráð virðist sömuleiðis hafa verið fúst til að hunsa þetta tvennt, að minnsta kosti þangað til úthrópið kom. En ásamt því að fara á svig við þessar reglur mistekst uppdráttinum meira að segja í sínu eigin markmiði um að veita þétta íbúðabyggð, eins og ég mun fara út í að neðan.

eeh
Uppkast Hoffells. En.: Hoffell's draft.

Hinn þátturinn, sem er enn mikilvægari vegna þess að hann tekur til heilinda stjórnvalda Akureyrar, er að skipulagsyfirvöld Akureyrar hnypptu í SS Byggi og tvo aðra verktaka að fyrra bragði til að fá tillögu að skipulagsbreytingu með loforði um úthlutun ef tillagan yrði samþykkt. Auðvitað hefur skipulagsráð lokaorðið í þessum málum, eins og bæjarfulltrúinn Gunnar Gíslason bendir á í Facebook færslu sinni. En það breytir því ekki að þetta sé afturábak verklag og því að lóðirnar hafi ekki verið auglýstar opinberlega með sömu skilmálum og veittir voru SS Byggi og hinum verktökunum sem var hnyppt í: að það kæmi til greina að breyta deiliskipulagi þannig að hægt væri að byggja fjölbýlishús en ekki aðeins einbýlishús. Árið 2018 lagði Júlíus frá Hoffell ehf. til að endurskipuleggja lóðirnar til að leyfa fjölbýli, en Gunnar segir að hann hafi „ekki sýnt lóðunum neinn áhuga síðan þá,“ en það ár var tillögum hans hafnað þrisvar sinnum og tekið fram að það væri vegna þess að húsin væru fjölbýlishús. En það ætti ekki að vekja neina furðu, ef hann hefði reynt aftur eftir allt það myndi maður álykta að hann skilji ekki að nei þýðir nei. Þess vegna ætti heldur ekki að vera nein furða að enginn hafði lagt til að breyta deiliskipulaginu til að leyfa fjölbýli síðan þá.

Nú er kommúnistinn ég auðvitað glaður með að hafa fjölbýli á lóðunum frekar en einbýli. En ég er líka – eins og fjölmargir aðrir – ósáttur með að í staðinn fyrir að deiliskipulagi sé fyrst breytt af skipulagsráði með samvinnu og samþykki almennings og lóðirnar síðan auglýstar opinberlega með réttum forsendum, hafi vel völdum einkareknum verktökum verið boðin forgangsmeðferð með því að þurfa ekki að keppa við verktaka almennt þó að breytingin á skipulaginu yrði sú sama. Forgangsmeðferðin teygir sig yfir allt ferlið: á meðan Hoffelli var alfarið hafnað vegna þess að tillaga hans varðveitti ekki hverfisbraginn hefur skipulagsráð eftir hinu ítrasta reynt að fá SS Byggi í uppbygginguna þrátt fyrir að eina tillagan sem þeir hafa gefið út myndi enn berlegar eyðileggja hverfisbraginn og sögulegu húsin á svæðinu.

En allavega, samkvæmt Gunnari í Facebook færslu sinni er uppkast SS Byggis „ekki í takti við umræður í bæjarstjórn,“ en að hvaða leyti hún sé ekki í takt við umræður liggur ekki fyrir (eiga þær kannski að verða ennþá mjórri, hærri og ljótari? /grín). Ekki eru til opinberar myndir af því sem SS Byggir er með núna, en miðað við færsluna fékk SS Byggir tvo mánuði til að gera uppkastið sem þeir gáfu út. Ef þetta uppkast var afrakstur tveggja mánaða vinnu gefur það alls ekki tilefni til bjartsýni um framtíðartillögur þeirra. Þó að umrætt uppkast endurspegli ekki stöðu mála núna eru alvarlegir grundvallargallar á því sem eru ekki einskorðaðir við þetta eina uppkast, heldur má finna þá ýmisstaðar í bæjum og borgum Íslands og víðar, og því er þess virði að fara nánar út í þá. Ég mun á eftir kalla þessar byggingar háhýsi, sem væri yfirleitt ekki notað fyrir lægri byggingar en 30 metrar, en ég meina það í afstæðum skilningi. Sex eða sjö hæðir væri hóflegt í París eða miðbænum, til dæmis, en sker sig gríðarlega úr í innbænum (það að byggingarnar séu í turnum ýkir líka sjónrænt hæð þeirra).

Í frétt á RÚV er haft eftir einni Höllu um uppkastið: „Mér finnst óþarfi þar sem er svona mikið pláss að þétta byggð, ég fatta ekki rökin með þessa þéttingu byggðar.“ Ég neyðist fyrst til að benda á að byggð er þétt nákvæmlega vegna þess að það sé of mikið af illa nýttu plássi til staðar, en látum það til hliðar. Niðurstöður okkar Höllu eru nokkurnveginn þær sömu, andstaða við uppkast SS Byggis af þróun á Tónatröð, en við virðumst komast að henni á ólíkan, jafnvel þveröfugan hátt. Nú er mér ekki svo heitt fyrir hjarta um spontant ummæli einhvers handahófsvalins viðmælanda sem ég vissi ekki að væri til fyrr en ég las þessa frétt að ég skrifi henni persónulegt bréf í von um að breyta skoðun hennar sérstaklega. En ég hef rekist á eiginlega sama viðhorf ýmisstaðar annarsstaðar, og tel viðhorfið vera byggt á ranghugmynd um hvað felist í þéttingu byggðar. Því langar mig að svara því viðhorfi almennt.

Reyndar vildi ég að hún væri ekki meira en bara ranghugmynd, því dæmi fortíðarinnar á Íslandi hafa oft rennt stoðum undir svo svartsýna túlkun á þéttri byggð (þó að þær þróanir hafi raunar tekist frekar illa að skapa þétta byggð, en það er önnur saga), með margra hæða reðum sem skapa enga götumynd, aftengja fólk frá götunni, varpa þunglyndisskugga á hverfið í kring, og gera manni óglatt því þeir eru svo ljótir. Uppkast SS Byggis er enn ein í röð slíkra hannana sem gefa þéttingu byggðar slæmt nafn, en þétting byggðar þarf ekki að ganga svona fyrir sig. Það þarf ekki að leita lengra en til sjálfs Íslands til að finna dæmi um góða þéttingu: Efstaleiti er vel heppnuð þétting í Reykjavík, sem og byggingarnar á Hafnarstræti 26 á Akureyri (nú er kannski umdeilanlegt af mér að flokka þær sem þéttingu, enda voru þær aldrei formlega flokkaðar sem slíkar svo ég viti til, en faktískt passa þær við skilgreininguna á þéttingu).

Þrátt fyrir það er Ísland ennþá ekki beint uppfullt af dæmum um fyrirtaks borgar- og bæjarskipulag, þannig að skoðum í staðinn borg erlendis. Tökum sem dæmi París, sem er ótvíræður gullstaðall borgarskipulagningar og byggingarlistar (ásamt Amsterdam). París er sérstaklega viðeigandi samanburður, því eins og við vitum er Akureyri París norðursins. Nú er París ein af þéttbýlustu borgum Evrópu, með í kringum 21.000 íbúa á ferkílómetra. Rifjum upp að Akureyri er með minna en einn ellefta af þeim þéttleika. En hvernig nær París svona svakalegum þéttleika? Er hún öll full af 20, 30, 40.000 hæða íbúðarblokkum? Nei, langflestar byggingar í París eru ekki hærri en sex hæðir (lægri en þrjár af blokkunum á uppkastinu!), þ.e.a.s. þær eru milli 12 og 20 metra háar, og eru oft ekki með íbúðir á neðstu hæð, heldur verslun eða aðra þjónustu. Þannig að allur þessi þéttleiki næst með sirka 5 hæðum af íbúðarhúsnæði að meðaltali. París nær nefnilega sínum þéttleika með því að sóa sem minnstu plássi áður en byggt er hærra, til dæmis með því að hafa ekki óþarflega stór bil milli húsa og með því að fórna minna plássi undir umferðareyjur, óþarflega breiðar götur og óþörf bílastæði (ekki að það sé ekki eitt einasta slíkt svæði í París, en almennt séð).

En bitnar þetta ekki á grænum svæðum? Nei, allavega þarf það ekki að gera það. Vegna þess að götur, bílastæði, umferðareyjur og asnalegir grasblettir sem enginn vill fara í lautarferð eða leika sér á og hýsa ekkert vistkerfi eru ekki græn svæði. Þegar minna plássi er sóað í þessa hluti losnar pláss fyrir skipulögð græn svæði eins og leikvelli og lystigarða sem raunverulega gagnast fólki, allt án þess að byggingar fari yfir sex hæðir (þ.e.a.s. í tilfelli Parísar, miðum kannski við þrjár eða fjórar fyrir innbæ Akureyrar). Fyrir bandarískt dæmi er Manhattan gífurlega þéttbýlt hverfi í New York, en samt gerir það pláss fyrir Central Park. Ef þétting á að fara vel er mikilvægt að líta á heildarmynd hverfisins og borgarinnar til að tryggja að það séu ennþá næg græn svæði. Hluti af þéttingu ætti til dæmis að vera að fjarlægja óþarfar götur og bílastæði til að bæta við grænum svæðum, eins og ætti að gera við Hagatorg.

Það sem meira er, þegar húsin liggja óbrotin eða tiltölulega þétt eftir götunni – en ekki í turnum Saurons með allt Mordor í kringum sig – skapast girðing2, jafnvel staðartilfinning, eða „sense of place“ á ensku. Götur með girðingu og staðartilfinningu heilla Íslendinga og Kana upp úr skónum þegar þeir fara til meginlands Evrópu, og ekki bara í stórborgum, heldur flestum bæjum og jafnvel þorpum líka. Bæði við og Kanarnir byggðum meira að segja götur með staðartilfinningu hér áður fyrr – við virðumst jafnvel vera að komast upp á lag með það aftur, þó það sé ennþá bara í einstökum tilfellum – en einhverra hluta vegna hættum við því einhverntíman á seinni hluta 20. aldar. Reyndar er það engin ráðgata í tilfelli Bandaríkjanna, þar varð þróunin vegna kynþáttahyggju, stéttarhyggju og kapítalískrar græðgi og bellibragða af hálfu bíla- og olíufyrirtækja ásamt nokkurra annarra þátta, en almennar út af því að módernískur arkítektúr einblínir á bygginguna út af fyrir sig á kostnað heildarinnar sem hún er hluti af.4

En hverfum aftur til Akureyrar, hvernig á þessi umræða við um Tónatröð? Áður en við tölum um hvernig uppkastinu mistekst að þétta byggð þarf að nefna að í uppkastinu væru söguleg hús rifin fyrir byggingarnar: annarsvegar sóttvarnarhúsið frá 1905 og hinsvegar hús eftir Guðjón Samúelsson. Það ætti ekki að þurfa að taka fram að það væri algjörlega óásættanlegt (og er vonandi þegar útilokað af bæjarstjórn ef uppkastið endurspeglar ekki núverandi stöðu, en nú veit ég ekki um framvindu þeirra mála), en leyfum hverjum sem teiknaði uppkastið að njóta vafans: kannski vissi aðilinn ekki eða gleymdi að þessi hús eru sögulegar minjar.

Þess fyrir utan er uppkastið erkidæmi um lélega útfærslu á þéttingu. Uppkastið gefur nefnilega enga ástæðu fyrir því að byggja hærra en þrjár hæðir á þessum reit, ekki einu sinni frá sjónarhóli þéttingar byggðar. Ef við munum aftur eftir París þá nær hún þéttleika án yfirgengilegra háhýsa með því sóa ekki plássi, og það er aldeilis heill hellingur af sóuðu plássi á uppkasti SS Byggis! Þá hugsarðu kannski, „ó, en þurfa íbúarnir ekki eitthvað grænt svæði?“ Jú, þeir gera það og túnblettirnir á myndinni upfylla það hlutverk illa út af fyrir sig og eru algjörlega óþarfir þegar litið er á heildarmyndina.

  • Í fyrsta lagi eru þessir blettir langt frá því að vera hágæða skipulögð græn svæði. Það eru engin leikvallartæki á þeim, né er þar nokkurskonar garður. Nú er þetta bara uppkast þannig að það er óþarfi að ávíta teiknaranum fyrir að hafa þessa hluti ekki með, en jafnvel þá er óþarfi að fleiri en einn reitur sé frátekinn fyrir byggingarnar.
  • Í öðru lagi er nú þegar stórt, hágæða, skipulagt grænt svæði með þessu báðu rétt hjá öllum þessum byggingum sem kallast Lystigarðurinn. Jafnvel ef mann langar í stórt tún við veg út af einhverjum ástæðum, þá er það líka rétt hjá sjúkrahúsinu, í sirka þriggja mínútna göngufjarlægð. Og ef manni finnst Lystigarðurinn ekki nógu góður til að leika sér í þá er Brekkuskóli með fyrirtaks skólalóð í tíu mínútna göngufæri. Þar af leiðandi er í raun algjörlega óþarfi fyrir þessi hús að taka frá allt þetta pláss þegar það eru nú þegar fyrirtaks græn svæði allt í kringum þau.
  • Í þriðja lagi, jafnvel ef maður gleymir sjúkrahúsinu, Lystigarðinum og Brekkuskóla þá eru túnblettirnir sóun á plássi jafnvel innan rökheims teikningarinnar, því fyrir aftan byggingarnar er vel meira en nóg af opnu túnsvæði sem þjónar sama hlutverki og túnblettirnir myndu gera.

Ef þú varst ekki nú þegar á móti hæð húsanna myndirðu kannski segja „ó, en við þurfum þessa túnbletti, annars yrði veggur af sjö hæða háhýsum of yfirþyrmandi fyrir hverfið!“ Í fyrsta lagi eru blokkirnar nú þegar yfirþyrmandi miðað við restina af hverfinu jafnvel með túnblettunum. En þau mótmæli gera ráð fyrir að byggt yrði jafn hátt og er sýnt á uppkasti SS Byggis, en ef húsin væru aðeins þrjár hæðir (plús eða mínus ein) væru tvær samfelldar raðir3 af slíkum húsum alls ekki yfirþyrmandi, heldur þvert á móti sjarmerandi og í stíl við restina af hverfinu.

Á myndinni að neðan sést nefnilega að allar íbúðirnar sem sýndar eru á uppkasti SS Byggis komast auðveldlega fyrir á þremur hæðum með hellingi af afgangsplássi. Ef byggingarnar væru á þremur hæðum myndi það ekki einungis koma í veg fyrir að hverfisbragur væri eyðilagður, heldur myndi skapast girðing og staðartilfinning sem eru hvorugt til staðar á teikningu SS Byggis. Fyrir utan það tek ég undir með Höllu – bestu vinkonu minni sem ég hef þekkt alla ævi – að húsin á uppkastinu eru alveg forljót og myndu algjörlega rústa hverfisbraginum þó þau væru minni (þó að merkilega fáir bæjarfulltrúar hafi sett slíkt út á þær) mér verður hreinlega óglatt við að sjá teikningar af þeim. En hvað gæti komið í staðinn? Nú, innbærinn sjálfur og nærliggjandi svæði eru yfirfull af fögrum húsum sem hægt væri að líkja eftir, og langar mig sérstaklega að nefna Aðalstræti 16, Höpfnershúsið, Samkomuhúsið og Gamla skóla í MA. Tvær samfelldar raðir af slíkum samtengdum húsum myndu veita jafn mikinn eða meiri þéttleika en er á uppkastinu og myndu þar að auki vera þægilegri fyrir íbúa efstu hæða sem þyrftu aðeins að fara upp eina til þrjár hæðir í staðinn fyrir fimm eða sex.

Hlutar bygginganna yfir þremur hæðum eru litaðir og komið fyrir á þremur hæðum eða minna á auðu svæðunum. En.: The parts of the buildings exceeding three storeys are coloured and arranged in three storeys or less on the empty spaces.
Hlutar bygginganna yfir þremur hæðum eru litaðir og komið fyrir á þremur hæðum eða minna á auðu svæðunum. En.: The parts of the buildings exceeding three storeys are coloured and arranged in three storeys or less on the empty spaces.

English:

Planned development on Tónatröð has been heavily discussed in Akureyri lately. For those who don't know, Tónatröð is a street that branches to the south out of Spítalavegur. The streets lie on the slope of a rather steep hill and are part of Akureyri's Innbær (en.: "Inner Town"). The Innbær, along with Oddeyri and the downtown, is one of the oldest neighbourhoods of the town, with most buildings being from the first couple of decades of the 20th century and even earlier. It contains the oldest house in Akureyri, Laxdalshús, built in 1795. The neighbourhood has a unique (for the town) Romantic aesthetic, as many of its houses were prefabricated in Norway in the Swiss chalet style, which subsequent homemade development at least somewhat mimicked. Because of this unique and historical character, the neighbourhood aesthetic is protected according to Akureyri's town plan. The neighbourhood also has many poorly utilised areas that could potentially be developed to densify the town. For reference, Akureyri has around 1.800 residents per square kilometer1 (rpsqkm), but the threshold density for an urban area to even potentially be walkable is 3.000 rpsqkm at the absolute mininum.

There are two main aspects of the case that have each garnered outrage in their own right. One is that a draft published by SS Byggir of how they foresaw the development blatantly ignored mandates to preserve the neighbourhood aesthetics and laws about preserving historical buildings, both of which the planning committee also seemed eager to disregard, at least until the public outcry. Even as the draft violates these terms it also fails to accomplish its own goal of providing a dense housing development, as I will go into below.

The other aspect, which is even more important because it concerns the very integrity of the town government, is that Akureyri's planning authorities took the initiative in soliciting SS Byggir and two other hand-picked contractors for suggestions for changes in the site plan with a promise of allotment if the site plan is accepted. Of course, as town councillor Gunnar Gíslason says in a Facebook post, the planning committee has the final word on the plan. But this is still a backward approach to town planning, especially since the lots were not advertised publicly with the same conditions that were granted to SS Byggir and the other two contractors that were contacted: that the lots could potentially be rezoned from single family housing to multiplex housing. In 2018 Júlíus of Hoffell inc. proposed rezoning the lots to allow multiplex housing, but his proposals were rejected thrice with the reasoning that multiplex housing didn't fit the neighbourhood aesthetic, and according to Gunnar he "has shown no interest in the lots since." But that shouldn't be the least bit surprising, if he had persisted after all that you'd think he didn't understand that no means no. Given this rejection, it should also be no surprise that no-one had since proposed the site plan be revised to allow multiplexes.

Being the communist I am, I am of course quite happy to have multiplexes instead of single family housing. But I am, and many others are, also upset that a changed site plan was not worked out and proposed by the town planning committee in cooperation with the public, and then advertised publicly with the correct preconditions, but instead hand-picked private contractors were contacted behind closed doors and offered preferential treatment by not having to compete with other contractors even if the resulting site plan would be the same either way. The preferential treatment extends to the whole process: while Hoffell was decisively rejected because their proposed design didn't keep with the neighbourhood aesthetic, the town planning committee has done their best to bring SS Byggir on board despite the fact that their only published design violates the neighbourhood aesthetic and historical preservation even more flagrantly.

But moving on, according to town councillor Gunnar's Facebook post SS Byggir's draft is "not in line with discussions in the town government," although in what way the discussion has changed is unclear (perhaps they decided to make the buildings even skinnier, taller and uglier? /joke). No other pictures have been published by SS Byggir, but according to the post they were given two months to come up with the draft they did. If that draft was the result of two months work, then that does not at all give cause for optimism about their future proposals. Even if the draft no longer reflects SS Byggir's current plans, it has glaring fundamental flaws which are not at all unique to that specific draft and can be seen in many towns and cities in Iceland, and are worth exploring further. I will also be referring to these buildings as high-rises, which would generally not be accurate for buildings under 30 meters in height, but I use the term in a relative manner of speaking. While six or seven stories may be moderate for, say, central Paris, they're very out of place in the Innbær (that they're arranged in towers also exaggerates their heights visually).

In an article on RÚV, one Halla is quoted as saying, in relation to the draft: „I don't think it's necessary, where there's so much space, to increase urban density, I don't get the argument for this densification.“ Before we continue, I'm compelled to point out that urban density is meant to be increased precisely because there's too much wasted space in an area, but let's carry on. Halla and I do arrive at about the same conclusion, opposition to the draft, but we seem to arrive at it in different, even completely opposite ways. Now, I don't care so deeply about some off-the-cuff remark made by some random respondent I didn't even know existed until I read this article that I'd write her a personal letter beseeching her personally to change her mind so that I can sleep easy at night. This is, however, one example of a relatively prevalent pessimistic view of densification that I have encountered many times before, and here I'd like to rebut this view in general.

Actually I wish that this view was just a hysterical NIMBY delusion, because many past examples of attempted dense urban planning ("attempted" because none of them were particularly effective at creating density, but that's another story) in Iceland have only served to confirm such pessimism, with many storey phalluses that don't create enclosure, disconnect people from the streets, cast a depressive shadow on the neighbourhood around them, and make you sick to the stomach they're so ugly. SS Byggir's draft design would only have been the latest in a long line of such inept planning that gives densification a bad name, but it doesn't have to be this way. We even have good Icelandic examples of densification now: Efstaleiti is a well executed densification in Reykjavík, as are the buildings on Hafnarstræti 26 in Akureyri (it may be controversial of me to categorise them as densification, especially since they were never formally categorised as such to my knowledge, but they do in fact fit the definition perfectly well).

Even so, Iceland doesn't exactly offer a wealth of excellent urban design examples yet, so let's look at a city abroad for a more comprehensive example. Paris, along with Amsterdam, is objectively the gold standard for urban planning and architecture. Paris is an especially apt comparison because, as we all know, Akureyri is the Paris of the North. Now Paris is one of the most densely populated cities in Europe, with around 21.000 residents per square kilometer. Recall that Akureyri has less than a tenth of that density. But how does Paris attain such incredible density? Is it all full of 20, 30, 40.000 storey high-rise apartment buildings? No, in fact the vast majority of buildings in Paris are no taller than six storeys (lower than three of the five buildings on SS Byggir's draft!) and furthermore, they often have stores or services on the ground floor, meaning they pack in all that density in around five residential storeys on average. Paris attains its density by leaving no wasted spaces, like spaces between buildings, traffic islands, overly wide streets or overbuilt parking lots (not that there are absolutely no examples of such things in Paris, but generally speaking).

But doesn't this come down on green spaces? No, at least not necessarily, because streets, parking lots, traffic islands and silly grass spots that no one wants to go on picnics or play on and do not host any ecosystem are not green spaces. When less space is wasted on these things, the space is freed up for (and there are more people to maintain) organised green spaces, like playgrounds and botanical gardens, that people actually want to use and derive pleasure from, all without buildings going over six storeys (in the case of Paris, that is. Let's say maybe three or four storeys for the Innbær). For an American example, Manhattan is the most densely populated borough of NYC and yet it makes space for Central Park. When densifying, it's important to look at the big picture of the neighbourhood to ensure that densifications don't reduce green space. Part of densification should in fact be to reclaim unnecessary roads and parking lots as green space, as should be done with Hagatorg.

What's more, when the houses follow the street continuously or with relatively small spaces in between, instead of being arranged in Sauron's towers with all Mordor around each one, the street achieves a sense of enclosure and even a sense of place. Streets with enclosure and a sense of place charm Icelanders and Yanks "out of their shoes," to use an Icelandic saying, when they go to continental Europe. And not just in big cities, but most towns and even villages as well. Both we and the Yanks even used to build streets with a sense of place before (we even seem to have sort of gotten the hang of it again, although only in specific projects), but for some reason we stopped doing that in the latter half of the 20th century. Actually it's no mystery in the case of the USA, there it was because of racism, classism and capitalist greed and foul play by car and fossil fuel companies, but also more globally because of modernist architecture's laser focus on the building in itself at the expense of the whole that it's a part of.4

But let's turn our sights back to Akureyri, how does the above discussion apply to Tónatröð? Before I go into how the draft presents an inadequate attempt at densification, it must be pointed out that in the draft two historic buildings would be demolished: one is the Quarantine House from 1905 and the other was designed by Guðjón Samúelsson. It should go without saying that this would be completely unacceptable (and hopefully has already been taken off the table if the draft no longer reflects current plans, but I don't know the current status), but we can give whoever drew the draft the benefit of the doubt: they may not have been aware that these are historically significant buildings.

Besides this, the draft is simply the epitome of half-assed so-called "dense" urban planning. The draft presented in fact gives no reason at all to build above three storeys, not even for the sake of densification. If we recall our discussion on Paris, density can be achieved without excessive high-rises by wasting as little space as possible before you build higher, and boy is there ever a ton of wasted space on this drawing! You might object „oh, but wouldn't the residents need some form of green space?“ Yes, they do, and the empty spots in the picture both fill that role poorly in and of themselves, and are completely unnecessary when looking at the big picture.

  • Firstly, these spots do not even remotely offer high quality organised green space. There is no playground equipment on them nor is there any form of garden. We can cut the artist some slack though, this is after all only a draft. Even so, there is no need for any more than one such lot for all the buildings.
  • Secondly, there is already a large, high quality, organised green space very close by called the Botanical Garden, about a two minute walk from the lots. Even if you want a big open field next to a road for some reason, these are already provided in overabundance near the hospital, around a three minute walk from the lots. And if you don't find the Botanical Garden adequate to play in, Brekkuskóli has a high quality playground on its schoolyard in a ten minute walk from the lots. Therefore, there is really no need for all the buildings to each have their own huge lawn when there's an abundance of high quality public green spaces all around them.
  • Thirdly, even disregarding the Botanical Garden, the hospital and Brekkuskóli, there would still be plenty of open fields behind the buildings, rendering the massive empty squares between the buildings unnecessary, even within the drawing's internal logic.

Still, if you didn't already object to the high rises to begin with, you might object "but we need those fields, without them a solid wall of high-rises would look too intimidating!" Firstly, the high-rises are already intimidating relative to the surrounding neighbourhood even with the fields. But this objection assumes that the proposed alternative is to fill the empty spots with more high rises, when the proposed alternative would be to cut the heights of the buildings to three, maybe plus or minus one, storeys and fill the wasted space with such low rises. Two continuous rows3 of such low rises would not be at all intimidating, but on the contrary would be quite charming and welcoming, and would be in keeping with the aesthetics of the Innbær.

As I demonstrated in the picture above, all the apartments in SS Byggir's draft can easily fit in three storeys or less with space to spare. Furthermore, if the buildings were three storeys and filled the empty spaces, it would not only prevent the neighbourhood image from being destroyed, but the street would actually have some semblance of enclosure and sense of place, which are both non-existent in SS Byggir's draft. Beside this, I do agree with Halla, my BFF who I've known my whole life, that the proposed buildings are simply butt-ugly and would destroy the neighbourhood aesthetic even if they were shorter (even as worryingly few city councillors made any such objection at the outset). Just looking at them makes me sick, they're so ugly. But what could come instead? Well, the Innbær itself and the surrounding area is already chock full of aesthetically pleasing three, plus or minus one, storey tall houses, I want to mention Aðalstræti 16, Höpfnershús, Samkomuhúsið and MA's Old School in particular. Two continuous rows of such houses can provide just as much or even more density than is displayed in the draft as well as being more convenient for the residents, because the residents on the top floors would only have to go up one to three floors instead of five or six.

  1. Wikipedia segir 131 íbúi á ferkílómetra en sá reikningur notar flatarmál alls sveitarfélagsins en ekki bara sjálfs bæjarins. En.: Wikipedia says 131 rpsqkm, but that article uses the whole municipal area instead of just the urban area for its calculation
  2. Mín þýðing á „enclosure“ í samhengi gatnahönnunar, kannski er þegar til almennt viðtekin þýðing en þá þekki ég hana ekki og biðst forláts.
  3. Sögulegu húsin skipta svæðinu í tvennt. En.: The historic houses bisect the area.
  4. Ekki bara mitt bull, heldur hef ég hana frá Andrés Duany og Jeff Speck og sennilega hafa fjölmargir arkitektar komið með sömu gagnrýni. En.: Not just my bologne, I came across the critique from Andrés Duany and Jeff Speck, but this is hardly a unique or controversial criticism.