Friedrich Merz, sem tók við sem kanslari Þýskalands 6. maí 2025, hefur verið meðal áköfustu stuðningsmanna Ísraels og jafnvel slegið við forvera sínum, Olaf Shultz.

Því kom mér nokkuð á óvart frétt sem ég rakst á  26. maí um að hann hefði í viðtali við þýska fjölmiðla sett fram tiltölulega skýra gagnrýni á aðgerðir Ísraels. Hann sagði að afleiðingar þeirra fyrir almenna borgara verði ekki lengur réttlættar með baráttunni gegn hryðjuverkum. „Þegar farið er yfir landamæri, þegar alþjóðleg mannúðarlög eru virkilega brotin, þá verður Þýskaland líka, þá verður þýski kanslarinn líka að segja eitthvað um það,“ sagði hann. Að því geti komið að jafnvel bestu vinir Ísraels geti ekki sætt sig við framferði þess og hann bætti við að hann skildi satt að segja ekki tilganginn með því sem ísraelski herinn er nú að gera á Gasa, „Verstehe das Ziel nicht mehr“.

Og samkvæmt frétt þýsku fréttastofunnar Dpa (Deutsche Presse-Agentur) var Merz spurður á fréttamannafundi 27. maí í Turku í Finnlandi, þar sem hann var í heimsókn, um möguleika á að Þýskaland muni stöðva vopnasendingar til Ísraels að það væri „málefni innra samráðs í ríkisstjórn Þýskalands“ sem ekki væri enn lokið. Hann útilokar það sem sagt ekki.

Merz besti vinur Ísraels

Þetta stingur svolítið í stúf við fyrri ummæli kanslarans. Þingkosningar voru í Þýskalandi 23. febrúar þar sem kristilegir demókratar fengu mest fylgi og allt benti þá til að formaður flokksins Friedrich Merz yrði næsti kanslari. Innan viku eftir kosningarnar sagði Merz á blaðamannafundi að hann mundi leita allra leiða til að Benjamin Netanyahu gæti heimsótt Þýskaland þrátt fyrir handtökuskipun Alþjóðaglæpadómstólsins. „Mér finnst það algerlega fáránleg hugmynd að forsætisráðherra Ísraels geti ekki heimsótt Sambandslýðveldið Þýskaland,“ sagði hann.

Þessari yfirlýsingu var vissulega ekki tekið vel af öðrum flokkum á þinginu. Talsmaður Sósíaldemókrataflokksins, sem nú hefur myndað stjórn með kristilegum demókrötum, Nils Schmid, sagði að flokkurinn virði allar ákvarðanir dómstólsins án undantekninga en bætti við að ríkisstjórnin þyrfti að finna heppilegar leiðir til að viðhalda nánum samskiptum við Ísrael í framtíðinni og talaði þar á svipuðum nótum og talsmaður ríkisstjórnar Olaf Schultz, Steffen Hebestreit, eftir að dómstóllinn gaf út handtökuskipunina í nóvember, en hann sagði að dómstóllinn væri mikilvægur og stjórnin styddi hann „en ég verð að segja að ég á erfitt með að ímynda mér að við stæðum að handtökum í Þýskalandi á þessum grundvelli“.

Ísrael hefur fengið næstum þriðjung þess vígbúnaðar, sem það framleiðir ekki sjálft, frá Þýskalandi (sjá nánar greinina Siðrof Evrópu – samstarf NATO og ESB við Ísrael) en stjórn Olaf Schultz mun eitthvað hafa dregið út vopnasendingum. Merz hefur gagnrýnt þetta og lofaði eftir kosningarnar að stjórn hans mundi afnema allar slíkar takmarkanir.

Forsetar Þýskalands og Ísraels bestu vinir

En það er ekki bara kanslarinn sem hefur verið í góðu sambandi við Ísrael fram að þessu, þar hefur forsetinn Frank-Walter Steinmeier ekki látið sitt eftir liggja.

Í desember síðastliðnum var tilkynnt að Þýskaland hefði hætt við sameiginlegan sýningarskála Þýskalands og Ísraels á bókamessunni í Frankfurt 2025 sem var fyrirhugaður til að fagna 60 ára stjórnmálatengslum landanna, en þau hófust  12. maí 1965.

En 12. maí síðastliðinn kom forseti Ísraels Isaac Herzog ásamt konu sinni til Berlínar þar sem forseti Þýskalands tók á móti honum, en þeir munu vera góðir vinir. Daginn eftir fylgdu svo þýsku forsetahjónin þeim ísraelsku til Tel Aviv og þaðan til Jerúsalem þar sem Steinmeier hitti Netanyahu. Í tilkynningu þýska forsetaembættisins segir að Þýskaland standi staðfastlega með Ísrael og viðurkenni rétt þess til sjálfsvarnar en kalli um leið eftir að alþjóðalög séu virt. Forsetinn leggi líka áherslu á að öllum gíslum verði sleppt sem og að almennir borgarar á Gasa njóti verndar og þeim verði tryggður aðgangur að mannúðaraðstoð. Þetta er nánast staðlaður texti. Spurning hvort hann sé eitthvað að breytast.

Og líka Usula von der Leyen?

Ursula von der Leyen forseti framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins, sem hefur fram að þessu verið spör á gagnrýni á Ísrael, hefur líka látið aðeins í sér heyra. Samkvæmt frétt Dpa 27. maí sagði hún að hertar aðgerðir Ísraels séu óréttlætanlegar samkvæmt alþjóðalögum og árásirnar á Gasa séu brot á grundvallarreglum mannkyns.

Hún bætti auðvitað við að framkvæmdastjórn ESB hefði alltaf stutt – og muni áfram styðja – rétt Ísraels til öryggis og sjálfsvarnar en óhófleg valdbeiting gegn almennum borgurum verði ekki réttlætt samkvæmt alþjóðlegum mannúðarlögum og þessar hertu aðgerðir séu hryllilegar og þær verði að stöðva umsvifalaust.

En þetta eru auðvitað aðeins orð og hvergi minnst á að ESB íhugi aðgerðir eins og viðskiptaþvinganir, en tæplega 30% vöruviðskipta Ísraels voru við ESB árið 2022.

Mynd yfir greininni er af Friedrich Merz Þýskalandskanslara